به گزارش خبرنگار « خبرنامه دانشجویان ایران»؛ حجت السلام سید مهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان اندیشه، به مقایسه بین رویکرد های مختلف در مواجهه با ماموریت انقلاب و رویارویی اسلام با تمدن غرب پرداخت و در میرباقری، در ابتدا از اینکه در جمع دانشجویان در این محفل و این مکان نورانی که مزین به نور حضرت امام (ره) است حضور دارد، تشکر کرد و ضمن عرض تسلیت به مناسبت درگذشت آقای معین رئیسی برای ایشان رفیع ترین درجات را خداوند مسئلت نمود.

 

رئیس فرهنگستان اندیشه، به بیان نگاه کلی و دیدگاه های مواجهه تمدن غرب و اسلام و ماموریت جهانی مسلمانان پرداخت و گفت:«سه دیدگاه در این ارتباط وجود دارد، که دیدگاه اول، طرفداران تمدن غرب و در اصل سکولار ها بوده معتقد به عرفی سازی زندگی اجتماعی هستند.گروه دوم، معتقدین به مدرنیته اسلامی بوده که طرفدار سکولاریسم اسلام هستند و رویکرد سوم نیز رویکردی دینی است که شامل تمدن دینی و اسلامی می شود.»

 

میرباقری ادامه داد:«این سه رویکرد، در نوع موضع گیری ما در دنیای معاصر موثر هستند. نگاه این سه گروه نسبت به تمدن و تجدد و هم نسبت به اسلام و ماموریت اجتماعی ما متفاوت است.طرفداران مدرنیزاسیون، عرفی سازی زندگی اجتماعی، درک کاملی از زندگی غرب دارند و توجه دارند که جریان تجدد، پیچیده و به هم پیوسته است، به طوری که اجزای آن قابل تفکیک نیست. این گروه دید عمیقی دارند و در کنار اینکه تجدد را به منزله سیستم می پندارند، آن را پدیده دارای لایه های مختلف می دانند.»

 

 

میرباقری در تعریف تجدد بیان کرد:«تجدد نظم ظاهری و خیابانی نیست بلکه پشتوانه عقلانیت پیچیده و ایدوئولوژی مدرن است و اعماق آن ایدوئولوژی خاصی است که در مظاهر اجتماعی بروز دارد. تجدد، تحول همه جانبه و عمیق در زندگی اجتماعی مبتنی بر ایدوئولوژی خاص است.»

 

رئیس فرهنگستان اندیشه، شیوه این گروه برای تحقق تجدد را این چنین می داند که باید دینداری مردم و درک آن ها از دین را تغییر داد تا همسو با این جریان باشند. بعد از آغاز عصر روشن گری دین داری مردم را تغییر دادند تا با تجدد هماهنگ شوند.

 

وی ادامه داد، این گروه این چنین پیشنهاد می کنند که جریان تجدد را بازسازی کنیم، ملزومات آن را فراهم کنیم در عین حال به فرهنگ و اقتضاعات بومی توجه کنیم.

 

وی متذکر شد:«این گروه برای تحقق روح تجدد در جامعه، نظام مدرن را ملزم به توجه به اقتضاعات جوامع می کند و متناسب با آن ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را تغییر می دهد.این دیدگاه توسعه را بر محور ایدئولوژی مدرن شکل می دهند، و فرهنگ جامعه را در توسعه مورد توجه قرار می دهند اما فرهنگ اصلی حاکم کردن همان فرهنگ مدرن است. ماموریت اجتماعی مسلمانان، با این رویکرد، حرکت در جهت بازسازی و نوین شدن است و بازنگری در فرهنگ مذهبی که متناسب با تحقق عینی تغییر باشد. این گروه تا ایجاد منطق و روش فهم دینی جلو رفته اند. جریان نظریه قبض و بسط عمیق ترین نمونه این تغییر و تجدد است که مفهوم آن تغییر دادن معرفت دینی متناب با تحولات جامعه و معرفت بشری است.»

 

 

رئیس فرهنگستان اندیشه، به بازخوانی اندیشه های رویکرد دوم پرداختند و افزود:«طرفداران این دیدگاه معتقدند غرب خوب و بد دارد و بر این باورند آنچه از جهات مثبت غرب است استفاده کنیم و جهات منفی را نقض کنیم یعنی یک مدل ترکیبی از تجدد و جهان ااسلام داشته باشیم و الگوی جدید تجدد و اسلام را معرفی کنیم.»

 

وی ادامه داد:«صاحبان این دیدگاه معتقدند اسلام در حیات اجتماعی دخالت می کند و ادیان الهی را دارای جنبه اجتماعی می دانند و به دنبال ترکیب کردن هستند تتا الگویی برای زندگی ایجاد شود. اکثریت متفکرین و روشن فکران جهان اسلام خصوصا قبل از انقلاب اسلامی در این مجموعه هستند.»

 

حجت السلام سید مهدی میرباقری، دیدگاه سوم را، نگاه کسانی دانست که معتقدند ما در ایجاد جامعه جدید و احیای مجدد تمدن اسلامی نمی توانیم از ترکیب غرب و اسلام استفاده کنیم. تمدن جدید را مبتنی بر جهان اسلام برای خودمان طراحی می کنیم.

 

 

وی با اشاره به روح اهل بیت که حاکم بر فرهنگ عمیق ماست، افزود:« لایه هایی از کشور ما، از اهل بیتش و لایه هایی از ارتباط با جهان غرب شکل میگیرد و آثار تفکر و تمدن غرب را می بینیم.»

 

استاد حوزه عملیه با اشاره به سه فرهنگ،اسلامی، غرب و بومی ایرانی سخنان خود را ادامه داد:«نباید در جامعه اسلامی دنبال ترکیب غرب با اسلام باشیم چون تمدن سازی همه ابعادش منفی نیست ولی مجموعه ای به هم پیوسته و مبتنی بر زیر ساخت است که نمی توان به راحتی از یکدیگر تفکیک کرد، وی افزود فرهنگ اسلامی می گوید، نمی شود به راحتی لایه های تمدن غرب را از هم تفکیک کرد. علوم غربی به وییه علوم انسانی ریشه در تفکرات و اعتقادات غرب دارد.»

 

میرباقری علوم انسانی تجربی را ایدوئولوژیک دانست و گفت:«نمی شود که جامعه را بر اساس ایدوئولژی مدرن انسانی استفاده کنیم چون در آخر به فرهنگ غرب منتهی می شود اگر بر پایه اخلاق و دین طراحی شود، دین اخلاق به وجود می آید.»

 

وی سخنان خود را در بحث تکنولوژی اینگونه ادامه داد:«تکنولوژی حاصل تفکر و اراده انسان است، بنابراین علم و تکنولوژی غرب مبتنی بر غرب است و اگر به دنیای ما بیاید یعنی غرب وارد می شود.»

 

استاد میرباقری در ادامه با اشاره به انقلاب صنعتی افزود:«عده ای انقلاب صنعتی را در آغاز تلقی خام دیدند در صورتی که مواجهه با آن حاوی ایدوئولوژی است و فرایند صنعتی سازی است.»

 

وی ادامه داد بعد از انقلاب صنعتی ارتش، دارالفنون، مدرن سازی و انقلاب مشروطه به وجود آمد. بنابراین نگاه باید ثابت باشد. 

 

حجه الالسلام میرباقری در خصوص تکنولوژی های غربی واردشده در جامعه و فرهنگ ما گفتندک:« تکنولوژی ابزار دست یابی به ایده آل ها واهداف است. اگر در یک جامعه یک انقلاب علمی و انقلاب صنعتی رخ داد، اصلی ترین توسعه اجتماعی یک تحول همه جانبه است. جریان تجدد جریان پیچیده و بهم پیوسته است. اگر صنعت را می خواهیم باید فرایند انقلاب صنعتی را بپیذیریم.»

 

 

علوم انسانی و تجربی حامل ایدئولوژی مدرنیته هستند. طرفداران تمدن اسلامی با کلیت این تمدن مخالف هستند.نمی توان ظاهر تمدن غرب را تغیییر داد و آن را در قالب اسلام قرار داد.بانک و بورس و سینما را نمی توان اسلامی کرد. ما هیچ وقت نمی گوییم هیچ نکته ی مثبتی در غرب وجود ندارد. فرهنگ غرب در جامعه ما خیلی نفوذ کرده است و ما باید به سمت فرهنگ اسلامی تر حرکت کنیم. پیکره علم و تکنولوژی، اسلامی و یر اسلامی ندارد. اما روح تکنولوژی اسلامی و غیر اسلامی دارد. می ادامه داد، ما معتقد بر ویرانی دانش غرب نیستیم. مسیری که ما می رویم، مسیر گذار از تمدن غرب به تمدن اسلامی است. طرفداران تغییر دینداری عمق تجدد را می فهمند. در دوره اصلاحات می گفتند باید اصلاحات بنیادی صورت گیرید. در زمان جبهه سازندگی، باید نظام سرمایه داری وجود داشته باشد و می گفتند اسلام را باید به بخش خصوصی منتقل کرد. اسلامم را حداقلی در نظر می گیرند. انسان باید همه حیاتش در بندگی خدا سگری شود.

 

حجت الاسلام میر باقری در ادامه با اشاره به بحث ولایت گفت:«دو نوع ولایت در جامعه وجود دارد، ولایت نور و ولایت ظلمت. رب در ابتدا دین را به حوزه خصوصی برد سپس علم روانشناسی را جایگزین آن کرد.نزاع با غرب بر سر توحید است نه ولایت فقیه، تعریف ما از توحید به گونه ای است که انقلاب اسلامی و روند آن نتیجه اش می شود ولی آنها به گونه ای تعریف می کنند که عرصه حیات اجتماعی با خداپرستی قطع می شود و نفس پرستی را در حیات اجتماعی جایز می دانند.»

 

وی همچنین در ادامه درباره ولایت کفار و ولایت ائمه گفت:«ولایت کفار ادامه ولایت شیطان است و ولایت ائمه ادامه ولایت خداوند، امروز مواجهه ما این است که که درگیر ولایت غربیم. آنها می گویند یا دین، یا آزادی، یا دین، یا علم و ... و این امام خمینی بود که حصار این طور حرف ها و گفتمان ها را شکست.امام در نامه اش به گورباچف به وی گفت: دلیل شکست شما مخالفت با خداست.»

 

حجت الاسلام میرباقری در تبیین تکلیف امروز ما دو راه را معرفی کرد:«یا باید تعریفی که غرب از آزادی و ... داده است را بپذیریم و قرائت دینی خود را عوض کنیم و یا مبانی دینی خود را اصل قرار دهیم و تعاریف مختلف را طبق آن تغییر دهیم. چیزی که غرب می گوید اسلام حداقلی است.اسلام حداقلی یعنی خداپرستی حداقلی. سوال من این است که چه چیزی را می خواهند جایگزین اسلام کنند؟»

 

او درباره نزاع ما با غرب افزود:«نزاع ما با غرب در علم اقتصاد است ما با علم اقتصاد درگیریم. اما آنها می گویند که اسلام با علم مخالف است.بله ما با علم مدرن اقتصادی 100% مخالفیم و معتقدیم که نه مشکلی را حل می کند و نه راه حلی را به دست می دهد.اما این گونه نیست که دانشگاه ها را تعطیل کنیم و به دنبال علم نرویم. ما به دنبال مدرن سازی فهم مردم نیستیم. آنهایی که طرفدار غرب هستند فهمشان از غرب درست است و از اسلام غلط؛ نمی شود بیمه و بانک و بورس را اسلامی کرد.نمی توان شبکه های غربی را که سرمایه را اصل قرار می دهند اسلامی کرد. کما اینکه نمی توان لیبرالیسم اقتصادی، فرهنگی و سییاسی و ... را اسلامی کرد.»