اقتصاد مقاومتی

جمهوری اسلامی به دلیل اینکه از نظر فکری و عملی متفاوت با سایر کشورهای دنیاست، از نظر اقتصادی نیز نیازمند راهکار ها و الگوهایی متفاوت با دیگر ملت های دنیاست، از این منظر ابتدا باید جایگاه اقتصاد را در جامعه بررسی کرد.

• اهمیت و ضرورت اقتصاد

جایگاه اقتصاد در بحث های فردی و اجتماعی از بعد دینی چیست؟

آیا اقتصاد نسبتی با فرهنگ دارد؟

در پاسخ به این دو پرسش باید گفت که نسبت فرهنگ و اقتصاد نسبت به جامعه همانند نسبت روح و بدن در انسان است. فرهنگ همانند روح و اقتصاد همانند بدن انسان است. از آنجا که برای پرورش روح و رسیدن روح انسان به کمال خود نیاز است تا علاوه بر رفع نیاز های معنوی و روحی از بدن نیز به شکلی نیکو نگهداری و نگهبانی شده و حق آن را ادا کرد ؛ به همین ترتیب برای تکامل روح جامعه که همان فرهنگ است نیاز است تا شیوه برخورد درست با اقتصاد نیز آموخته شود . ما معتقدیم از آنجا که اسلام آخرین دین الهی بوده و کامل ترین آنها نیز هست ، در تمامی شئون زندگی – چه فردی و چه اجتماعی- گسترده است لذا می‌بایست برای اقتصاد یک جامعه اسلامی نیز طرحی متفاوت با آنچه تا کنون بشر آن را اجرا کرده است ارائه دهد.

این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که جمهوری اسلامی ایران به دلیل اینکه از نظر فکری ، عملی و ماهوی متفاوت با سایر دولت ها و حکومت ها است، لذا به اقتصادی متفاوت با آنچه در سایر نقاط دنیا اجرا می شود نیاز دارد و همانگونه که الگویی متفاوت از اداره یک کشور تحت عنوان جمهوری اسلامی مبتنی بر مردم سالاری دینی را به جهان ارائه کرده است ، می تواند الگویی متفاوت نیز در اقتصاد ارائه دهد و  نظر همگان را به خود جلب کند.

• اقتصاد مقاومتی ، اقتصاد اسلامی یا اقتصاد ریاضتی ؟

هدف ما رسیدن به الگویی برای اقتصاد اسلامی است که برنامه کوتاه مدت آن به شکل اقتصاد مقاومتی خواهد بود. اما آیا این اقتصاد مقاومتی(اسلامی) مشابه سیاست های ریاضت اقتصادی در غرب است؟

پاسخ به این سوال منفی است اما نکته ای وجود دارد و آن این است که اقتصاد مقاومتی قرار است تا مانع رسیدن وضعیت کشور به وضعیت بحرانی و اتخاذ سیاست های ریاضت اقتصادی شود.

اقتصاد مقاومتی

هدف اقتصاد مقاومتی

هدف اختصاصی این نوع اقتصاد یافتن راه کارهایی برای برطرف کردن و مقابله با نیروهای نامطلوب و موانع تحقق اقتصاد اسلامی است.

این نیروهای نامطلوب یا خارجی اند و یا داخلی

• نیروهای خارجی از ابتدای انقلاب تلاش نموده اند تا با وضع تحریم ها و سایر کارشکنی ها مانع پیشرفت کشور شوند
• نیروهای نامطلوب داخلی را می توان افراد و عواملی دانست که باعث به وجود آمدن و یا گسترش فساد اداری و مالی می شوند و باعث سرخوردگی فعالان سالم اقتصادی شده و تولید را دچار مشکل می کنند. و چه بسا ضربه این گروه دوم آسیب بیشتری را به اقتصاد و فرهنگ کسب وکار موجود در کشور وارد می کند.

اما برای مقابله با این دو نیرو چه باید کرد؟

برای مقابله با این دشمنان خبیث می بایستی از اهالی اقتصاد کمک گرفت. اما اهالی اقتصاد چه کسانی هستند؟

اهالی اقتصاد بنا به نقش آنها در اقتصاد به سه دسته تقسیم می شوند:

1-مصرف کنندگان   2-تولید کنندگان    3- مسئولین اجرایی

هر سه گروهی که در بالا از آنها نام برده شده است برای مقابله با دشمن می بایستی بر اساس قاعده قرآنی «نفی سبیل» رفتار نمایند. بنا بر این اصل هرگونه اقدامی که منجر به تسلط کفار بر مسلمین و امت اسلامی گردد ممنوع است. برای روشن تر شدن موضوع چند مثال در هریک از گروه های بالا زده می شود.

مصرف کنندگان:

2 موضوع بسیار مهم گریبانگیر مصرف کنندگان قرار دارد. اول اینکه مصرف داخلی به شدت واسته به تولید خارجی است. این موضوع از دو جهت قابل بحث است : اگر کالایی مشابه کالای خارجی در داخل تولید می شود ولو با کیفیت کمی پایین تر اگر می خواهیم تا کفار برما مسلط نشوند می بایست از کالای داخلی استفاده کنیم. اما اگر این کالا مشابه داخلی ندارد اینجا ضعف از تولید کننده است که در جای خود توضیح داده می شود.

اما موضوع دوم بحث اسراف و الگوی مصرف در کشور است. ایران با اینکه تنها یک درصد جمعیت جهان را دارد در بسیاری از موارد چند برابر میزان مورد نیاز خود مصرف می کند و این مصرف بیش از اندازه و اسراف ، کشور را درگیر مسائل مختلف دیگری می کند.

موضوع دیگر هم که باید به آن توجه شود بحث احتکار توسط برخی مصرف کنندگان است که نشان دهنده ضعف فرهنگی و اعتقاد دینی در بین این افراد است.

تولید کنندگان:

تولیدکنندگان برای تولید هرچه بهتر و پوشش دادن نیاز جامعه و جلوگیری از خروج ارز از کشور -به دلیل استقابل از کالاهای خارجی- می بایست به چند نکته توجه کنند:

• انواع کالاهای مورد نیاز جامعه خود را بشناسند
• تعداد کالاهای مورد نیاز جامعه را به خوبی برآورد کنند
• این را در عمل به مردم نشان دهند که تولیدشان نسبت به دفعات قبل از کیفیت بهتری برخوردار است
• به دلیل وجود تنبلی ، رخوت و عدم انگیزه در بین کارکنان خود تلاش کنند تا با راهکارهایی حس نشاط و انگیزه را افزایش دهند . این کار باعث افزایش کیفیت محصولات و همچنین سود شرکتها به دلیل افزایش بهره‌وری می شود.
• بازارهای خارجی را نیز شناسایی کرده و آماده رقابت با شرکت های خارجی شوند.

مسئولین اجرایی:

وظیفه مسئولین اجرایی از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است . زیرا با صدور دستورالعملهایی ممکن است نتایج تلاش مصرف کنندگان و تولیدکنندگان را از بین ببرند.

از مهم ترین وظایف مسئولین اجرایی می توان موارد زیر را نام برد:

• استفاده از ظرفیتهای داخلی:

مسئولین باید دقت کنند که برای مقابله با کفر و برای اینکه آنها بر ما مسلط نشوند مهم ترین و راهبردی ترین موضوعی که باید به آن توجه ویژه شود اتکا بر توان داخلی است. برای مثال تحریم هایی که در یکی دو سال گذشته علیه کشورمان صورت گرفت ، خواهی نخواهی تاثیراتی بر وضعیت اقتصادی ما گذاشت. اما تجربه ای که به دست آمده نشان می دهد که هر چه کشور از ظرفیت های درونی خود استفاده کندو بر خود متکی باشد این آسیب ها به مراتب کمتر خواهد بود .

• کم کردن وابستگی به نفت

دولت برای اینکه کمتر به نفت وابسته باشد می بایستی در آمدی را جایگزین پول نفت کند و یکی از منابع باید مالیات باشد. دولت برای گرفتن مالیات نیاز به اطلاعات شفاف دارد. وجود اطلاعات شفاف همچنین باعث بروز فساد کمتر می‌شود.

یکی دیگر از منابعی که می تواند جایگزین درآمد نفت شود جهانگردی و صنعت توریسم است که متاسفانه وضعیت خوبی در حال حاضر ندارد.

• مبارزه با فساد:

یکی از کارهای بسیار مهم و ضروری که هرچه سریع تر باید فکری به حال آن کرد وضعیت فساد اداری و مالی در کشور است. این اصلا شایسته یک کشور اسلامی نیست که در بحث فساد اداری و مالی جزو کشورهای رده آخر دنیا محسوب شود.

-    ایجاد ذخیره

از آنجا که دشمنان داخلی و خارجی همواره در پی برنامه ریزی برای ضربه زدن به اقتصاد و سایر بخش های کشور هستند وجود ذخایر نفت، گاز ، مواد غذایی و برخی اقلام بهداشتی ضروری به نظر می رسد تا در شرایط بحرانی بتوان از آنها بهره گرفت.

-    توجه به علم و فناوری

یکی از نقاط قوت کشور ما وجود نیروهای با استعداد در زمینه های علمی است. این موضوع به غیر از اهمیت علمی آن از لحاظ اقتصادی نیز بسیار با اهمیت است. این اهمیت از چند جهت است.

1- با تکیه بر توان علمی دانشمندان می توان در صنایع ، کالا و تکنولوژیهایی که از کشورهای دیگر وارد می کنیم خودکفا شده و این تولیدات را بومی کنیم. مثال بارز آن را می توان یکی در صنایع دفاعی-مانند موشک- دید و دیگری را در پزشکی و ساخت داروهایی که اغلبشان در گذشته از خارج وارد کشور می شد.

2- با استفاده از علم و دانش در تولید می توان کالاهایی تولیدکرد که مشابه خارجی نداشته باشد. یعنی اینکه تکنولوژی یا محصول جدیدی را از ایده تا تولید در کشور اجرا کنیم و علاوه بر بازار داخلی یک بازار انحصاری از آن کالا در دنیا در اختیار داشته باشیم.

3- با استفاده از دانش می توان کالاهایی که در داخل تولید می شوند اما توان رقابت با کالاهای مشابه خارجی را ندارند به شکلی بهینه و به صرفه تولید کرد تا وارد رقابت و بازارهای جهانی شود.