انجمن اسلامی مستقل، بسیج، جامعه اسلامی، تحکیم وحدت، ...

این عناوینی که پشت سر هم ردیف شدن، هر کدوم واسه خودشون یه تشکل دانشجویی اند. اسمشون که تا حالا به گوشتون خورده، اما بعضیا هنوز نمیدونن این تشکل ها واسه چی بوجود اومدن یا اینکه اصلا وجودشون ضرورتی داره؟!

انجمن اسلامی مستقل، بسیج، جامعه اسلامی، تحکیم وحدت، ...

این عناوینی که پشت سر هم ردیف شدن، هر کدوم واسه خودشون یه تشکل دانشجویی اند. اسمشون که تا حالا به گوشتون خورده، اما بعضیا هنوز نمیدونن این تشکل ها واسه چی بوجود اومدن یا اینکه اصلا وجودشون ضرورتی داره؟!

اساسا این تشکل ها حاصل یک سری "حرکت" های داوطلبانه توسط "دانشجویان" اند و واسه همین به تمام این تشکل ها، رو هم میگن جنبش دانشجویی.

با توجه به اقتضای زمان، هر یک از اهداف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، ارزشی ، سیاسی میتونن، اهداف مشترک این دانشجوها قرار بگیرن. تمام گام هایی که توسط جنبش دانشجویی برداشته میشه، در جهت ایجاد تغیر و تحول اساسی، توی جامعه و دانشگاه هست. تلاشهای دانشجویان برای منفعت رسانی به گروه خاصی نیست، بلکه هدف اونها منفعت رسانی به عموم افراد جامعه هست. اما اون چیزی که باعث ایجاد همبستگی و صمیمیت و اتحاد افراد توی جنبش دانشجویی میشه، باورها و اعتقادات مشترک دانشجوهاست.

اعضای جنبش، دانشجوهای فعال و متعهدی هستند که هیچ وقت از کنار هیچ مساله اجتماعی، فرهنگی  و سیاسی بی تفاوت رد نمیشن. جنبش دانشجویی قلب انقلاب ها و تحولات اساسی توی جوامع در حال توسعه هستن. به طور کلی، جنبش دانشجویی سه دوره رو با گفتمان های مختلف پشت سر گذاشته.

حالا میریم سراغ اینکه این جنبش ها از کی شروع شدن؛ پس سالهای دفتر تاریخ رو به عقب ورق میزنیم و میرسیم به سال 1320 که میشه اواخر دوران رضاخان. توی اون سال حزب توده تشکیل شده بود و صدقه سر همین حزب هم گفتمان "چپ" توی دانشگاه ها غالب شده بود. به تبع همین قضایا، سال 1322 "اتحادیه دانشجویی حزب توده" به عنوان نخستین تشکل رسمی دانشجویی تشکیل شد.

فضای فکری دانشگاه ها، فضای خوبی نبود و افکار مسموم چپی ها و مارکسیستها وسوسیالیستها و کمونیستها بر جو دانشگاه حاکم شده بود.

"محب الله آزاده" از بنیان گذاران انجمن اسلامی دانشجویان تعریف کرده که: بخاطر برنامه درسی دانشکده، وقت این رو نداشتیم که بریم خونه و برگردیم؛ واسه همین مجبور بودیم نمازمون رو با هزار دردسر و توهین و ناراحتی تازه اونم زیر یه زیر پله بخونیم؛ چون غالب دانشجوها یا کمونیست بودن یا بی تفاوت نسبت به دین. بعدا به فکرمون رسید که چرا زمانیکه غالب مردم ایران مذهبی هستند، ما باید مثل یه اقلیت ترسو توی دانشگاه رفتار کنیم؟!

خلاصه حاصل جنبش های این آقا و دوستانشون که رو هم، پنج نفر میشدن ، شد: تشکیل انجمن اسلامی دانشجویان که با همین جمعیت شروع به تبلیغ اسلام کردند. بعد از شش ماه تعدادشون به 70 نفر رسید؛ در حالیکه کمونیستها 1500 نفر بودن.

بعد از مدتی یعنی سال 1329، "سازمان دانشجویی جبهه ملی" که متشکل از یک سری دانشجوی غیر مذهبی اما مخالف جریان چپ و توده ای ها بود شکل گرفت که این تشکل انشعاب خودش رو با عنوان "سازمان صنفی دانشجویان دانشگاه تهران" اعلام میکنه. خرده گفتمان این تشکل، ناسیونالیستی-لیبرالیستی بیشتر بر دموکراسی و آزادی خواهی تاکید داره؛ درحالیکه گفتمان غالب جنبش دانشجویی، تو حال و هوای عدالت طلبانه، فقرستیزانه، ضد استعماری و ضد سرمایه داریه.

توی اون دوران شخصیتی مثل آیت ا... طالقانی و امثال ایشون، بر اثر جاذبه و عمق فکری و معرفتیشون در تعامل نزدیک و مستقیم با دانشجویان، باعث استحکام باورهای اسلامی دانشجویان در برابر گرایشات نادرست اون دوران شدند. بنابراین، اولین دوره جنبش دانشجویان مسلمان، از سال 1321 و همزمان با تاسیس انجمن اسلامی دانشجویان در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران شروع شد.

تاسیس انجمن اسلامی، علاوه بر نقش جریان سازی در دانشگاه، نقش تثبیت کنندگی رو هم برای دانشجویان مسلمان ایفا کرد. کودتای 28مرداد 1332، به دلیل ارتباط دانشجوها با نهضت ملی صنعت نفت، در شروع حرکتهای اعتراضی دانشجویان علیه رژیم نقشی اساسی داشت.

ادامه دارد...

فاطمه شربتی